BEKÇİLERİN GÖREV VE YETKİLERİNDE DEĞİŞİKLİK
bekçilerin görevleri nelerdir, bekçi olmanın şartları, bekçi olmak için askerlik şartı var mı, bekçiliğin değişen şartları
Çarşı ve mahalle bekçilerine halka yardım, vatandaşlardan kimlik sorabilme ve adli görevler verilmesini de içeren kanun teklifini Meclis'e sunuldu.
AKP Grup Başkanvekili Mehmet Muş, 22 Ocak 2020 yılı itibariyle 18 maddelik bir kanun teklifi sundu. Kanun teklifi için, çarşı ve mahalle bekçilerine; halka yardım, vatandaşlardan kimlik sorabilme ve adli görevler verilmesini de içeren kanun teklifini TBMM Başkanlığına sunduklarını açıkladı.
Kanun teklifi 18 maddeden oluşuyor. Bekçiler, olay çıktığı zaman suçluları gözaltına alıp genel kolluk kuvvetine bildirecek. Bekçiler daha önce polisle beraber çalışıyordu; düzenleme ile Jandarma ile de çalışma imkanı geliyor.
Suç işlenme anında veya hemen sonrasında suçlulara müdahalede bulunmak, suç mahallindeki kanıtları muhafaza altına almak, delillerin kaybolmamasını sağlamak, ortadan kaldırılmasını engellemek de bekçilerin görevleri arasında olacak.
AKP Grup Başkanvekili Mehmet Muş konuyla ilgili, "Bekçilerin, görevlerini hukuk devletine uygun şekilde yapmasını kanunla teminat altına almış oluyoruz." dedi. Muş, "Kanun teklifiyle çarşı ve mahalle bekçileri, kimliklerini ibraz etmek suretiyle vatandaşlarımızdan kimlik sorabilecekler. Bu yetkiyi kanun teklifiyle kendilerine vermiş olacağız. Bu daha önce yönetmelikteydi, kamuoyunda bir tartışma vardı. Bunu kanunla düzenleme altına almış olacağız." şeklinde konuştu.
'BEKÇİLER KİMLİK SORABİLİR Mİ' TARTIŞMASININ SONUCU NE OLDU?
"Bekçiler kimlik sorar mı, soramaz mı" tartışmasını hatırlatan Muş, şunları kaydetti:
"Yönetmelikte kimlik sormayla alakalı yetkileri vardı, sonra bu yönetmelikte olduğu için biliyorsunuz yargıya taşındı. Biz bunu kanunla hüküm altına alıyoruz. Görev yapan çarşı ve mahalle bekçimize, kendi kimliğini önce ibraz etmeleri ve makul bir sebep gördükleri anda vatandaşlarımızı durdurup kimlik sorma yetkisini veriyoruz. Çünkü çarşı ve mahalle bekçileri, 58 bin aranan şahıs hakkında işlem yapmış.
Bunlar hep vatandaşımızın ve toplumumuzun huzur ve refahı için yapılan uygulamalardır. EYP'ler, el bombaları, kalaşnikoflar ele geçirildi. Düşünün, bunlar yakalanmamış olsa Allah muhafaza toplumda nasıl olaylar meydana gelebilir, nasıl sonuçlar ortaya çıkabilirdi? Bu anlamda bekçilerin, görevlerini hukuk içinde, hukuk devletine uygun şekilde yapmasını kanunla teminat altına almış oluyoruz."
MEVCUT DÜZENLEME HAKKINDA
Bekçilerin acele ve zaruri hallerdeki görevleri 772 Sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu'nun 3.maddesinde düzenleniyor.
O madde şöyle:
"Madde 3 - Çarşı ve mahalle bekçilerinin görevleri şunlardır :
A) Genel kolluk kuvvetlerinin derhal müdahalesine imkan bulunmayan acele ve zaruri hallerdeki görevleri,
1. Bir kimsenin can, mal ve ırzına saldırma ve tehditleri önlemek, saldıranları yakalamak,
2. Suç işlenirken veya işlendikten sonra, henüz izleri meydanda iken sanıkları yakalamak,
3. Kamu düzen ve güvenini bozacak mahiyetteki gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların yapılmasına karşı, genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar önleyici tedbirleri almak,
4. Adli kolluk işleriyle ilgili vakalarda, delillerin kaybolmamasını sağlayan muhafaza tedbirlerini almak. (Bekçiler bu benddeki görevlerinin ifasında halkın yardımından da faydalanabilirler.)"
772 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu'nun 3. maddesi bekçilerin görevlerini saymakla, hangi hallerde nasıl davranmaları gerektiğini göstermiş olup, bekçilerin yetkilerini ve görevlerini sınırlamıştır.
HANGİ HALDE GENEL KOLLUK GÖREVİ YAPAR?
Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin Vazifeleri İle İlgili Olarak Riayet Etmesi Gereken Hususları Gösterir Yönetmeliğin 25.maddesinde ise şu hüküm yer almaktadır:
"Madde 25 - Bekçiler, Kanunun 3 üncü maddesinde sayılan ve Genel Kolluk Kuvvetlerinin derhal müdahalesine imkan bulunmayan acele ve zaruri hallerde Genel Kolluk görevlerini yaparlar."
Bu yönetmelik maddesine göre, bekçiler, acele ve zaruri hallerde genel kolluk görevini yapabilmektedir. Acele ve zaruri durumların neler olduğu ise Kanunun 3. maddesinin A bölümünde gösterilmiştir.
Örneğin, bir kimsenin canına, malına saldırı varsa, bekçiler bu saldırıyı önlemek ve saldırganı yakalamak şeklinde genel kolluk görevi yapabilir. Yine bir suç henüz işlenmişse ve bekçi ordaysa bekçi genel kolluk görevi olarak sanıkları yakalayabilir.
Ancak bekçilere genel kolluk görevi yapma yetkisi veren yönetmelik bunu ancak Kanunun kendilerine görev olarak verdiği hususlarda acele ve zaruri bir durum olması şartına bağlamıştır.
Yönetmelikte, bekçilerin üst araması veya araçları durdurup arama yapabileceği şeklinde genel bir genel yetki bulunmamaktadır. Kanun hükmü ilki iki madde de "önlemek" ve "yakalamak", üçüncü maddede gösteri ve yürüyüşler öncesimde "önleyici tedbir almak", dördüncü maddede ise adli vakalarda "delillerin kaybolmamasını" sağlamak görevi vermiştir.
Gerek Kanun gerek ilgili yönetmeliğe göre bekçilerin herhangi bir araması yapma yetkisi yoktur. Arama yapma konusunda ısrarcı olan bekçiler olursa, hangi gerekçeyle arama yaptığını tutanak altına alınmasını istenilebilir.
Üst arama yetkisi polislere dahi, 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun çerçevesinde hakimlik kararıyla verilebilmektedir.
